Παιδί και εμβόλια!!!

Πηγή:Mamakid.gr

Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του μωρού σας, οι πιο συχνές επισκέψεις στον παιδίατρο θα γίνονται με μια καλή αφορμή, που δεν είναι άλλη από τον εμβολιασμό του.  

Το εμβόλιο είναι για το μωρό ένα μικρό, αλλά σημαντικό τσιμπηματάκι, που θα του προσφέρει ανοσοποίηση και θα θωρακίσει την υγεία του. Υπάρχουν, όμως, αρκετές απορίες και φόβοι σχετικά με τα εμβόλια, που θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε παρακάτω.

Τι είναι τα εμβόλια;

Τα εμβόλια είναι στην πραγματικότητα μικροοργανισμοί, είτε ζώντες και εξασθενημένοι είτε νεκροί, που σκοπό έχουν να παράγουν αντισώματα στον οργανισμό. Με απλά λόγια, εισάγονται ελεγχόμενα στον οργανισμό, για να προκαλέσουν τεχνητή ανοσοποίηση από μια ασθένεια.

Είναι οι πιο αποτελεσματικοί σύμμαχοι των παιδιών εναντίον σοβαρών λοιμωδών νοσημάτων. Η ευρεία χρήση τους οδήγησε στην παγκόσμια εκρίζωση της ευλογιάς, την εξάλειψη της πολιομυελίτιδας, την εξαφάνιση του συνδρόμου συγγενούς ερυθράς και νεογνικού τετάνου, τουλάχιστον στις χώρες του δυτικού κόσμου. Ευνόητο είναι ότι όσο περισσότεροι εμβολιάζονται μέσα σε μία κοινότητα τόσο πιο δύσκολο είναι να κυκλοφορήσει το αντίστοιχο μικρόβιο και να προκαλέσει μικρές επιδημίες.

 

Από ποιές ασθένειες προστατεύουν;

Οι κυριότερες παιδικές ασθένειες που προλαμβάνονται μέσω του εμβολιασμού είναι η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η οξεία επιγλωτίτιδα από τον αιμόφιλο της γρίπης, η γρίπη, η ηπατίτιδα Α και Β, η μηνιγγίτιδα από κάποια στελέχη του μηνιγγιτιδοκόκκου, η μηνιγγίτιδα από πνευμονιόκοκκο,  η ιλαρά, η ερυθρά, η παρωτίτιδα και η φυματίωση.

Τελευταία, κυκλοφορούν τα εμβόλια έναντι του Rota ιού που προκαλεί γαστρεντερίτιδα στα βρέφη και στα νήπια και το εμβόλιο έναντι του ιού των ανθρώπινων κονδυλωμάτων (HPV) που χορηγείται σε εφήβους.

Επίσης, όσο βελτιώνονται οι τεχνικές παρασκευής εμβολίων, τα εμβόλια συνδυάζονται μεταξύ τους κι έτσι το παιδί δεν χρειάζεται να κάνει τόσες πολλές ενέσεις.

Παρέχουν τα εμβόλια πλήρη ανοσοποίηση;

Μερικά εμβόλια παράγουν ικανοποιητική και αποτελεσματική παραγωγή αντισωμάτων ακόμη και μετά από μία μόνο δόση. Οι νεότερες έρευνες όμως αποκαλύπτουν ότι απαιτούνται περισσότερες δόσεις (οι λεγόμενες «αναμνηστικές» δόσεις) για να αναπτυχθούν ικανοποιητικά επίπεδα αντισωμάτων.

Για παράδειγμα, τα εμβόλια από ζώντες εξασθενημένους οργανισμούς όπως της ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας, θεωρείται ότι προκαλούν μακροχρόνια ανοσολογική απάντηση (παραγωγή αντισωμάτων) που μοιάζει περισσότερο  με αυτή που προκαλείται από φυσική νόσηση σε σχέση με τα εμβόλια που περιέχουν νεκρούς μικροοργανισμούς (όπως το εμβόλιο έναντι διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη).

Επίσης, υπάρχουν εμβόλια, όπως το εμβόλιο της γρίπης, που πρέπει να ανανεώνονται με αναμνηστική δόση κάθε χρόνο.   Η επανάληψη των εμβολιασμών είναι αναγκαία για την ανάπτυξη και τη διατήρηση υψηλών επιπέδων αντισωμάτων.

Είναι ασφαλή τα εμβόλια;

Πρέπει να γίνει σαφές ότι τα εμβόλια κυκλοφορούν στην αγορά αφού έχουν δοκιμαστεί μέσα από εκτεταμένες μελέτες για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους. Ωστόσο, υπάρχει πάντα η πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών οι οποίες διακρίνονται σε τοπικές και συστηματικές.

Οι τοπικές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν συνήθως ερυθρότητα και πόνο στο σημείο της ένεσης ή σπανιότατα το σχηματισμό αποστήματος και εξαρτώνται από το χειρισμό του γιατρού, την ηλικία του παιδιού  και τον αριθμό των δόσεων εμβολίου που έχουν προηγηθεί. Συνήθως εμφανίζονται τις πρώτες 48 ώρες μετά τον εμβολιασμό.

Οι συστηματικές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν συμπτώματα όπως ανησυχία ή υπνηλία, πυρετό, ανορεξία και σπανιότερα σπασμούς ή αναφυλακτικό σοκ. Οι συστηματικές αντιδράσεις εμφανίζονται συνήθως τα πρώτα 24ωρα μετά τον εμβολιασμό ή και μία εβδομάδα μετά όπως συμβαίνει με το εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας.

Να τονίσουμε ότι οι σοβαρές ανεπιθύμητες αντιδράσεις των εμβολίων όπως το σοκ και οι σπασμοί είναι εξαιρετικά σπάνιες και η πιθανότητα εμφάνισης τους υπολογίζεται ότι είναι μικρότερη από 1 στις 100.000 δόσεις σε υγιή παιδιά.

Επιπλέον, η διαδεδομένη άποψη ότι μπορεί να νοσήσει κάποιος από το εμβόλιο είναι λανθασμένη. Το μόνο που μπορεί να συμβεί είναι, μετά από χορήγηση εμβολίου που περιέχει ζώντες εξασθενημένους μικροοργανισμούς, οι οποίοι όμως είναι ανίκανοι να προκαλέσουν καθαυτή τη νόσο, να εμφανιστούν μόνο κάποιες συστηματικές εκδηλώσεις όπως ο πυρετός ή ήπιο εξάνθημα. Σε καμία περίπτωση, εμβόλια που περιέχουν νεκρούς μικροοργανισμούς ή αντιγονικά τμήματα αυτών, όπως π.χ. του μηνιγγιτιδοκόκκου ή του πνευμονιοκόκκου, δεν μπορούν να προκαλέσουν τις αντίστοιχες νόσους.

Πότε δεν μπορεί να εμβολιαστεί ένα παιδί;

Οι αντενδείξεις του εμβολιασμού είναι λίγες και συνήθως αφορούν ειδικές ομάδες παιδιών με χρόνια προβλήματα ανοσολογικής ανεπάρκειας. Με αυτή την έννοια, όλα τα υγιή παιδιά μπορούν εμβολιαστούν εκτός αν έχουν υψηλό πυρετό οπότε αναβάλλεται ο εμβολιασμός. Επίσης, τα πρόωρα βρέφη εμβολιάζονται κανονικά μόνο που η ηλικία τους υπολογίζεται βάσει των ειδικών πινάκων που έχουν συνταχθεί.

Η συχνότερη αντένδειξη, ώστε να μην επαναληφθεί ένα εμβόλιο, είναι η αλλεργική αντίδραση που ακολούθησε τον πρώτο εμβολιασμό. Συνήθως αυτές οι αντιδράσεις προκαλούνται από πρόσθετα συστατικά των εμβολίων.

Ειδικές περιπτώσεις

Συγκεκριμένες ενδείξεις υπάρχουν για τα πρόωρα βρέφη με νόσους του κεντρικού νευρικού συστήματος όπως η εγκεφαλική παράλυση και δίδονται από τους ειδικούς παιδονευρολόγους. Σύμφωνα με τις διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, τα παιδιά με συγγενείς ανοσοσοανεπάρκειες έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για τα εμβόλια που θα λάβουν, και εξαρτώνται από τον τύπο της ανεπάρκειας που παρουσιάζουν. Το ίδιο ισχύει και για τα βρέφη και παιδιά που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτική θεραπεία όπως η κορτιζόνη, ή τα παιδιά με AIDS .

Πρόγραμμα εμβολιασμού στην Ελλάδα

Οι συστάσεις για τα εμβόλια που πρέπει να γίνονται στα παιδιά ανακοινώνονται και ανανεώνονται από την Επιτροπή του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών.

Στην Ελλάδα, τα παιδιά ξεκινούν τον εμβολιασμό στην ηλικία των 2 μηνών.  Γίνεται το τετραπλό εμβόλιο (διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη-πολιομυελίτιδας)-αιμοφίλου-ηπατίτιδας Β) το οποίο επαναλαμβάνεται στις ηλικίες 4, 6, 15-18 μηνών και 4-6 ετών. Το εμβόλιο του αιμοφίλου της γρίπης έχει 4 δόσεις μέχρι την ηλικία των 18 μηνών ενώ της ηπατίτιδας Β 3 δόσεις.

Παράλληλα, από την ηλικία των 2 μηνών μπορούν ξεκινήσουν οι δόσεις για τον πνευμονιόκοκκο και το μηνιγγιτιδόκοκκο που είναι 4 και 3 αντίστοιχα.

Το εμβόλιο της γρίπης μπορεί να γίνει με ασφάλεια μετά τους 6 πρώτους μήνες ζωής ενώ το τριπλό εμβόλιο για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα (MMR) ξεκινά το 15^ομήνα και έχει αναμνηστική δόση σε ηλικία 4-6 ετών. Αντίστοιχα το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς και της ηπατίτιδας Α ξεκινούν από το 12^ομήνα ζωής και χρειάζονται μία ακόμη αναμνηστική δόση. Το εμβόλιο για τη φυματίωση γίνεται από τις Διευθύνσεις Υγείας στα σχολεία σε ηλικία 6 ετών και πρέπει να θυμίσουμε ότι απαιτείται να προηγείται η δοκιμασία φυματίνης, η γνωστή Mantoux συνήθως μαζί με την πρώτη δόση του ΜΜR και 2-3 μέρες πριν το εμβόλιο της φυματίωσης.

Τέλος, στις τελευταίες συστάσεις έχει εισαχθεί και το εμβόλιο για τον HPV  το οποίο γίνεται στα κορίτσια ηλικίας 12-15 ετών ενώ αναμένονται τα αποτελέσματα των μελετών για την εφαρμογή του και στα αγόρια.

Πρέπει να πούμε ότι όταν υπάρχει καθυστέρηση της ηλικίας έναρξης του εμβολιασμού ή της χορήγησης αναμνηστικών δόσεων, υπάρχουν αντίστοιχες οδηγίες για το χρονοδιάγραμμα που πρέπει να ακολουθηθεί.

Συνεργάστηκε η κ. Πάτρα Κωλέτση, ειδ. Παιδίατρος