Μη!!!! Δεν πρέπει...!!!!!

Σχεδόν τίποτε άλλο δεν απασχολεί τόσο πολύ τους γονείς όσο οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν στην επιβολή πειθαρχίας σε ένα μικρό παιδί. Όλοι μας θέλουμε τα παιδιά μας να συμπεριφέρονται σωστά, αλλά είναι δύσκολο να το επιτύχουμε χωρίς να καταπιέζουμε τη δημιουργικότητά τους ή να μειώνουμε την αίσθηση του εγώ τους. Θεωρώ πως η πειθαρχία είναι μία πλευρά του ρόλου του γονέα που δυσχεραίνεται από τα "φαντάσματα του νηπιαγωγείου". Η φράση αυτή, που δημιουργήθηκε από την ειδικό σε θέματα παιδικής ανάπτυξης Selma Fraiberg, αναφέρεται στις παιδικές μνήμες, τις προηγούμενες εμπειρίες και τα καθιερωμένα σχήματα σκέψης και συμπεριφοράς που όλοι μας κουβαλάμε στο ρόλο μας ως γονείς. Τα φαντάσματα αυτά μπορούν να κάνουν το ρόλο αυτό ακόμη πιο πολύπλοκο διότι ορισμένες φορές λέμε κάτι κι αισθανόμαστε ή σκεφτόμαστε κάτι άλλο.
 
Διδασκαλία και Μάθηση

"Πειθαρχία" σημαίνει "διδάσκω" κι όχι "τιμωρώ". Ο στόχος μας θα πρέπει να είναι να διδάξουμε στα παιδιά τον σωστό τρόπο συμπεριφοράς, πώς να ελέγχουν τον εαυτό τους και πώς να σέβονται τους άλλους. Διαπίστωσα πως αν οι γονείς σχεδιάσουν με σαφήνεια το τι θέλουν να διδάξουν και λάβουν υπόψη τους ότι τα παιδιά μαθαίνουν ανάλογα με το στάδιο ανάπτυξής τους, τότε οι συγκεκριμένες στρατηγικές εφαρμόζονται ευκολότερα. Από την οπτική γωνία του παιδιού, όσο απλούστερο είναι το μήνυμα και όσο μικρότερη είναι η απόσταση μεταξύ της πράξης και της συνέπειάς της, τόσο ευκολότερη είναι η μάθηση.

Όρια της Αγάπης

Αντίθετα με την κοινή γνώμη, στα παιδιά αρέσει να πειθαρχούν, αλλά μόνο όταν αυτό γίνεται με συνέπεια και αγάπη. Το να γνωρίζει επακριβώς τους κανόνες καθώς και το τι θα γίνει αν τους παραβεί, παρέχει την αίσθηση της ασφάλειας στο παιδί. Μπορεί να χαλαρώσει τώρα στο παιχνίδι του και στις εξερευνήσεις του διότι γνωρίζει τα όριά του. Τα πιο ανήσυχα παιδιά που έχω δει στο γραφείο μου είναι αυτά στα οποία η πειθαρχία εφαρμόζεται σπανιότατα ή καθόλου. Τα παιδιά αυτά θα τρέχουν τριγύρω, θα πειράζουν, θα είναι αγενή, θα χτυπούν, θα χρησιμοποιούν άσχημες εκφράσεις, ή αλλιώς, θα τεστάρουν όσους βρίσκονται εκεί καθώς ψάχνουν για τα όριά τους και αναζητούν κάποιον άλλον, πέρα από τα ίδια, να πάρει τον έλεγχο. Για ένα παιδάκι είναι τρομακτικό να έχει τόση πολλή δύναμη. Μετά την αγάπη, η πειθαρχία είναι το πιο χρήσιμο δώρο που μπορείτε να κάνετε σε ένα παιδί.

Ζητήματα Αποδοχής

Τα περισσότερα παιδιά θέλουν να κάνουν αυτό που τους λένε οι γονείς τους. Η αγάπη και η προσοχή του γονέα είναι τα δυνατότερα κίνητρα στον κόσμο, και τα παιδιά θα προσπαθήσουν πολύ για να τα αποκτήσουν. Τα προβλήματα ανακύπτουν όταν οι γονείς δεν αποδίδουν την πρέπουσα προσοχή στα παιδιά τους ή όταν προσκολλώνται στην ανεπιθύμητη συμπεριφορά και δεν προσέχουν τα καλά πράγματα που κάνουν τα παιδιά τους για να τους ευχαριστήσουν. Συχνά τα ζητήματα πειθαρχίας εξαφανίζονται όταν ο γονέας επικεντρώνει ξανά την προσοχή του στα θετικά και βάσει στρατηγικής αγνοεί κάποιες αταξίες. Επιβράβευση όπως λιχουδιές, αυτοκόλλητα σε ένα πίνακα ή μία ωραία δραστηριότητα μπορούν να βοηθήσουν στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς, μα τίποτα δεν είναι τόσο δυνατό όσο η αποδοχή από το γονέα και το αίσθημα του παιδιού ότι μπορεί να κάνει αυτό που του ζητούν. Αυτές οι εσωτερικές επιβραβεύσεις είναι και οι σημαντικότερες διότι παρακινούν το παιδί να είναι περήφανο για το κατόρθωμά του και να ανταποκριθεί στην επόμενη πρόκληση.

Όταν η Πειθαρχεία δεν Λειτουργεί

Μερικοί γονείς απαιτούν υπερβολικά πράγματα από το παιδί τους, δεδομένου του επιπέδου ανάπτυξής του ή/και των συνθηκών. Ακολουθούν κάποια παραδείγματα που ακούω συχνά, καθώς και στρατηγικές για καλύτερα αποτελέσματα.

Οι εντολές των γονέων είναι πολύ γενικές. Απαιτήσεις όπως "συμπεριφέρσου σωστά" ή "να είσαι εντάξει" δεν σημαίνουν και πολλά για ένα παιδί κάτω των 10 ετών. Να είστε συγκεκριμένοι σε αυτό που ζητάτε από το παιδί να κάνει. Πέστε του "σταμάτα να φωνάζεις" ή "δώσε το αυτοκινητάκι στον Γιάννη".

Αυτό που ζητάτε είναι πολύ μεγάλο για το παιδί. Πολύ λίγα μικρά παιδάκια κατανοούν την εντολή "τακτοποίησε το δωμάτιό σου". Ανταποκρίνονται καλύτερα στο "μάζεψε τα κυβάκια" και "βάλε τα ρούχα σου στο καλάθι των απλύτων". Οι πολλές μικρότερες δουλειές που ολοκληρώνονται με επιτυχία δίνουν έναυσμα στο παιδί να κάνει την επόμενη.

Το παιδί χάνει το συσχετισμό ανάμεσα στη συμπεριφορά του και σε μια επιβράβευση ή μια συνέπεια. Αν η συνέπεια έρθει πολύ μετά το έγκλημα, το παιδί δεν μαθαίνει, πραγματικά, τίποτα. Για παράδειγμα, δεν έχει κανένα νόημα η επιβράβευση ενός τρίχρονου παιδιού στο τέλος της εβδομάδας για συγκεντρωτικά καλή συμπεριφορά, διότι η μνήμη του και η αίσθηση του χρόνου δεν είναι αρκετά ώριμες για να κατανοήσει τι σημαίνει αυτό. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο άμεσος πρέπει να είναι αυτός ο συσχετισμός. Επιβραβεύστε άμεσα - για παράδειγμα λέγοντας στο παιδί σας "ήταν πολύ καλό αυτό που έκανες, να δώσεις τα κυβάκια πίσω στο Βασίλη".

Περιμένετε υπερβολικά πολλά από το παιδί. Τα πολύ μικρά παιδάκια ξέρουν ότι το "όχι" σημαίνει να σταματήσουν να κάνουν αυτό που κάνουν, αλλά δεν μπορούν να σκεφτούν τι να κάνουν αντ' αυτού όταν ο αρχικός πειρασμός παραμένει. Για παράδειγμα, τα κουμπιά ενός βίντεο θα είναι πειρασμός για το παιδί σας εκτός και αν του προτείνετε κάποια άλλη δραστηριότητα για να το κρατήσετε μακριά.

Πολλά "όχι". Αν ο κόσμος του παιδιού δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα δάσος από απαγορεύσεις, τότε κι αυτό θα σταματήσει να τις λαμβάνει υπόψη. Οι γονείς θα πρέπει να βάζουν προτεραιότητες και να επικεντρώνονται σε ένα ή δύο τη φορά. Προτείνω να ξεκινήσουν από τη συμπεριφορά που θέτει σε κίνδυνο σωματική ακεραιότητα ή περιουσία. Οι μάχες για το φαγητό δεν κερδίζονται ποτέ, κι αυτές για τα ρούχα δεν αξίζουν, συνήθως, τον κόπο σας.

Το παιδί είναι εξαντλημένο. Μην επιχειρείτε να πειθαρχήσετε το παιδί σας όταν αυτό είναι κουρασμένο, πεινασμένο, πολύ στεναχωρημένο ή αγχωμένο. Θα έχετε πολύ μεγαλύτερη επιτυχία αν απομακρύνετε το παιδί από την εν λόγω κατάσταση, δώστε του ό,τι χρειάζεται (έναν υπνάκο, ένα κολατσιό, μια αγκαλιά) και ξαναπροσπαθήστε.

Οι γονείς είναι εξαντλημένοι. Όταν εσείς βρίσκεστε σε πιο αγχωμένη κατάσταση από το παιδί σας, δεν πρόκειται να του διδάξετε αυτό που του χρειάζεται. Κάντε ένα διάλειμμα. Αν και τα παιδιά θα μάθουν και πρέπει να μάθουν ότι και οι γονείς έχουν διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις στη συμπεριφορά τους - και η έκφραση του προσώπου σας, η φωνή και η συμπεριφορά σας είναι τρόποι για να του δείξουν την αντίδραση του κόσμου στη συμπεριφορά του - προσέξτε να μη βγείτε εκτός ελέγχου. Τόσο εσείς όσο και το παιδί θα τρομοκρατηθείτε από την υπερβολική σας αντίδραση. Και πιθανότατα να μετανιώσετε για αυτά που θα πείτε ή θα κάνετε.